جنگ ترکیبی و تهدیدات ترکیبی، به سمت یک چارچوب تحلیلی

 

 

بزرگترین پیروزی ، پیروزی بدون نبرد است.(Sun Tsu)

امروزه  چالش های مربوط به جنگ های ترکیبی و تهدیدات ترکیبی در دستور کار بسیاری از دولت های جهان است. چرا ما امروز درباره جنگ ترکیبی صحبت می کنیم؟ پاسخ کوتاه است: روسیه . امپریالیسم روسیه به عنوان یک شبح ظهور کرده و در حال در بر گرفتن کل اروپاست.اگر بخواهیم جنگ ترکیبی را به طور خلاصه تعریف نماییم، میشود اینطور توضیح داد که  :

سبکی از جنگ که سیاست , اقتصاد و اجتماع را در یک درگیری ترکیب می‌کند و جهت دستیابی به پیروزی و هرچیزی که به معنای موفقیت باشد ، مرزی میان شهروندان و رزمندگان , پنهان و آشکار , جنگ و صلح به به رسمیت نمی‌شناسد .قواعد و اخلاق نظامی در تمام نبرد به کار گرفته می شود ، حتی در کوچکترین زد و خورد.

صرف نظر از اعتبار بیانیه فوق، به طور فزاینده ای روشن شده است که روسیه در دهه های اخیر، غرب را در مورد نیت های خود فریب داده است.(در اینجا باید توجه داشت که دیدگاه روسیه با غرب متفاوت است. روایت آنها درباره تاریخ و آنچه که از زمان پایان جنگ سرد اتفاق افتاده است بسیار متفاوت از روایت غرب است). اقدامات روسیه در اوکراین این پارادایم روسیه را به خوبی نشان داده است. که نمونه خوبی از مشکل ساز بودن تقسیم جنگ و صلح است. منطقه خاکستری(grey zone) بعنوان فضایی بین صلح و جنگ به طور قابل توجهی رشد کرده است؛ بنابراین نیاز به درک چگونگی اداره این نوع جنگ و شناسایی تهدیدات مرتبط با آن بسیار ضروری است.

چگونه یک کشور یا گروهی از کشورها با تهدید و تجاوز در منطقه خاکستری مواجه می شوند؟ مانند “مردان کوچک سبز پوش _ Little green men ” که به صورت اتفاقی ظاهر شدند، بدون نشان ملیت و امتناع ازینکه پاسخ دهند از کجا آمده اند یا عملیات نفوذ در انتخابات  یا حملات سایبری .

همانطور که فریب روسیه در مورد اهدافش به طور کلی پذیرفته شده است_ حداقل در بخش های نظامی و امنیتی غرب پذیرفته شده است_  که ذهنیت روسیه با توجه به سیاست های امنیتی یک بازی با مجموع صفر است که در آن هدف همیشه پیروزی است و تفکر اساسی که در آن شکل گرفته درک یک وضعیت همیشه جنگی است. به این ترتیب، مرز بین جنگ و صلح پیروی از قوانین بین المللی نیست. منطقه خاکستری بین جنگ و صلح به طور قابل ملاحظه ای بزرگتر شده است، یک فضای خالی که نیاز به درک دارد.تفکر در محیط امنیت بین الملل برای کمک به درک این وضعیت، به یک مفهوم جدید پرداخته است. همانطور که میدانیم، جنگ ترکیبی (Hybrid warfare ) یک کلمه جدید نبوده ولی به درک فعلی از جنگ و تهدیدات امروز کمک کرد.

جنگ های ترکیبی (Hybrid warfare) و تهدیدات ترکیبی (Hybrid threats) در اینجا به عنوان دو فاز یا دیدگاه از همان پدیده شناخته می شوند. جنگ های ترکیبی مربوط به اقدامات فعال انجام شده توسط یک بازیگر علیه یک بازیگر دیگر است. در مقابل، تهدیدات ترکیبی غیر فعال بوده و شامل  تهدیدات واقعی یا خیالی از اقدامات احتمالی آینده علیه ما هستند . این فصل تنها با تهدیدات ترکیبی مبتنی بر بازیگر مرتبط است.

در بخش اول فصل، منشاء جنگ ترکیبی و بازی برچسب این مفهوم به طور خلاصه مشخص خواهد شد. پس از آن،بررسی می شود که آیا این تنها یک شراب قدیمی در یک بطری جدید است، و اگر چنین است، آیا هنوز یک مفهوم مفید است. در بخش دوم، سه روش برای درک جنگ های ترکیبی مشخص شده اند.پس از آن، مقاله تجزیه و تحلیل می کند که چگونه جنگ های ترکیبی و تهدیدات ترکیبی در زمینه صلح (peace)، درگیری (conflict) و جنگ (war) درک می شودو نشان داده شده است که چگونه جنگ ترکیبی و تهدیدها با درک سنتی ما از پویایی درگیری در تئوری و عمل مطابقت دارند.در اینجا یک چارچوب برای درک جنگ ترکیبی و پویایی مناقشه ارائه شده است.

جنگ ترکیبی به عنوان یک بازی برچسب (label game)

اصطلاح “جنگ ترکیبی ”  در بحث های علمی و پژوهشی به طور یکسان پس از پیوستن کریمه به روسیه در سال 2014 رواج یافت. استفاده از این اصطلاح خود انتقادات زیادی را در پی داشت ( به خاطر عدم تعریف روشن و جامع بودن بیش از حد اصطلاح) با این حال، نویسنده در اینجا با Reichborn-Kjennerud و Cullen موافق است، که استدلال می کند که اصطلاح جنگ ترکیبی ، زمینه های مفیدی  برای بحث در مورد  جنگ ،آینده جنگ و همچنین چالش های گسترده تر امنیتی و دفاعی که غرب در حال حاضر پاسخی برای ان ندارند، ارائه می دهد . همانطور که آنها به درستی متوجه شده اند ،گنگی در این مفهوم مشکل جنگ های ترکیبی نیست، بلکه مشکل در “عدم توافق در مورد چرایی جنگ و چگونگی  تکامل آن و تمایز بین صلح، درگیری، و جنگ است.

جنگ ترکیبی ، شراب قدیمی در یک بطری جدید

اصطلاح “جنگ ترکیبی ” برای اولین بار نزدیک به یک دهه پیش توسط فرانک هافمن ، افسر سابق نیروی دریایی ایالات متحده، برای تسهیل تغییرات مورد نیاز در باورهای سنتی ارتش ایالات متحده جهت بکارگیری ابزار نیروی نظامی در محیط پس از جنگ سرد معرفی شد .از نظر هافمن، جنگ ترکیبی ساختار تحلیلی مناسبی برای توضیح موفقیت یک حریف نسبتا ضعیف مانند طالبان، القاعده یا حزب‌الله در برابر ارتش‌های بسیار برتر از نظر فنی و عددی هم در افغانستان و عراق و هم در لبنان در سال 2006 بود.از ابتدا، جنگ ترکیبی صرفاً یکی از چندین اصطلاح رایج بود ، دیگر اصطلاحات مثل «جنگ‌های جدید»، «جنگ نسل چهارم» و «جنگ نامتقارن» بکار گرفته شده است. در واقع این اصطلاحات توسط تحلیلگران برای مفهوم سازی تغییرات در جنگ معاصر بر اساس این ایده که جنگ «به طور قابل ملاحظه ای متمایز» از الگوهای قدیمی تر درگیری شده است ابداع شد.

باید اذعان داشت که جنگ ترکیبی یک مفهوم جدید در دیدگاه جنگ دولت محور است که منشأ آن راهی برای توصیف و درک پیچیدگی و کارایی بازیگران غیردولتی در میدان نبرد است. در اینجا، شباهت‌هایی بین اقدامات روسیه در اوکراین و نمونه‌های قبلی جنگ ترکیبی غیردولتی وجود دارد. به‌ویژه در کم رنگ کردن مفاهیم سنتی جنگ، استفاده از ابزارهای غیرنظامی و اقدامات نامتقارن ،همگی به برچسب زدن این اقدامات روسیه به عنوان نمونه یک جنگ ترکیبی کمک کرده اند.

جنگ ترکیبی مفهومی است که به جنگ نامنظم و جنگ نامتقارن بسیار نزدیک است. جنگ ترکیبی و جنگ نامتقارن را می توان دو روی یک سکه دانست. آنها ممکن است متفاوت به نظر برسند، اما در واقعیت، بسیار  به هم شبیه هستند. جنگ نامتقارن در مورد جبران ضعف نظامی و سازمانی خود در مقایسه با حریف بحث میکند. این ویژگی در جنگ ترکیبی مشترک است، اگرچه جنگ ترکیبی به طور کلی گسترده تر است و کمتر به سازمان و فرد مرتبط است.

با توجه به اینکه هر دو مفهوم فاقد تعریف واضح هستند، هدف از جنگ نامتقارن به حداکثر رساندن نقاط قوت و بهره برداری از نقاط ضعف حریف است. به زبان ساده، اگر حریف قوی تری دارید، باید راه حل های دیگری به جز جنگ های متعارف پیدا کنید. نیاز به انجام جنگ نامتقارن هم در مورد شورشیان، چریک ها و تروریست ها و هم در مورد کشورهایی با نیروهای متعارف نسبتا ضعیف تر صدق می کند.این بسیار شبیه به جنگ ترکیبی است. دومی را می توان عملیاتی کردن جنگ نامتقارن دانست که راهی برای بهره برداری از نقاط ضعف حریف است. این در همه سطوح، از تاکتیکی، عملیاتی، تا سطح استراتژیک به کار می رود. مهم است که چارچوب سیاسی و روایت های آن را به خاطر بسپاریم که در آن همه جنگ ها رخ می دهند. همانطور که محقق آمریکایی PETER R. MANSOOR  اشاره می کند که “جنگ ترکیبی چیزی نیست که ماهیت جنگ را تغییر دهد بلکه صرفاً نحوه بکارگیری نیروها و رفتار آن را تغییر می دهد. به هر حال جنگ، جنگ است.”

جنگ نامنظم نیز مشابه است، با این تفاوت اصلی در مقابل جنگ نامتقارن و جنگ ترکیبی که ، چه کسی جنگ را انجام می دهد؟ جنگ نامنظم برخلاف دو مفهوم دیگر، بر حضور یک بازیگر غیردولتی – معمولاً نوعی بازیگر شورشی یا تروریستی – بنا شده است. در مورد برخی، هدف کسب قدرت سیاسی برای دستیابی به تغییرات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و یا مذهبی است. با این حال، این مفهوم اغلب به شیوه ای گسترده و غلط به کار می رود که به طیف وسیعی از جنگ های تعریف نشده اشاره می کند که جنگ های متعارف نیستند. بنابراین، اغلب به اشتباه به عنوان مترادف استفاده می شود.

جنگ ترکیبی تنها یکی از انواع اصطلاحات مورد استفاده برای توصیف این پدیده است، که در آن «جنگ نسل ششم»، «جنگ بدون تماس»، «جنگ جدید»، «جنگ نسل بعدی»، «جنگ مبهم»، «جنگ نامتقارن» ، «جنگ غیر خطی»و «درگیری طیف کامل» نمونه هایی از اصطلاحات کمابیش مترادف هستند. با این وجود، در حالی که شراب قدیمی در بطری های جدید است، ولی هنوز هم شراب خوبی است. اگرچه در خود مفهوم چیز جدیدی وجود ندارد، اما ابزار مفیدی برای فکر کردن به جنگ‌های گذشته، جنگ‌های امروز و جنگ‌های آینده است.

چارچوب تحلیلی

چگونه میتوان جنگ ترکیبی را فهمید؟ در این مقاله ، سه راه مختلف برای درک جنگ ترکیبی مشخص شده است:

1. روش CATS از مرکز مطالعات تهدید نامتقارن  Centre for Asymmetric Threat Studies  سوئد.
2. استراتژی هشت مرحله ای «جنگ نسل جدید» ارتش روسیه.
3. نقشه استراتژیک ارائه شده توسط دکترینال سوئد در مورد اقدامات و ابزارهای استراتژیک که می تواند امنیت سوئد را مورد تهدید و تحت تأثیر قرار دهند.

 درک جنگ ترکیبی : مدل CATS

CATS  یک مقیاس مبتنی بر فاز را با استفاده از سه سطح جداگانه اما هماهنگ از جنگ نامتقارن پیشنهاد کرده است، همه آنها در زمان صلح قبل از وقوع جنگ در منطقه خاکستری رخ می دهند که برای تجزیه و تحلیل مفید است. (نگاه کنید به شکل 1) . در این مدل، عملیات ترکیبی در سطح عملیاتی – تاکتیکی رخ می دهد. عملیات تاثیر محور و حملات سایبری به سطح استراتژیک مرتبط است  و در سطح کلی سیاست امنیتی، سیاست خارجی، ارتباطات راهبردی (StratCom) و «اقدامات فعال» مانند اقدام روسیه در قطع  منابع انرژی در اوکراین را ، نام برد. مقیاس در این مدل از صفر تا یک متغیر است، صفر به زمان صلح و یک به نوعی آمادگی جهت شروع جنگ اشاره دارد.

هشت مرحله از “نسل جدید جنگ ” روسیه

در روسیه ، درک  درستی از جنگ ترکیبی وجود دارد. همانطور که Berzins ، رییس مرکز امنیت و تحقیقات استراتژیک آکادمی دفاع ملی لتونی بیان کرده ، ارتش روسیه راهبردی را توسعه داده است که آن را «نسل جدید جنگ » می‌نامند، که «تاکتیک‌های نامتقارن، غیرخطی، غیر متعارف را با اشکال مدرن جنگ سنتی» ترکیب می‌کند. اگرچه هر یک از تاکتیک‌های منفرد به خودی خود جدید نیستند، اما او استدلال می‌کند که «ترکیب آن‌ها با فناوری مدرن  آنها را متفاوت می‌کند».

این استراتژی دارای هشت مرحله متوالی است :

• مرحله اول: جنگ نامتقارن غیر نظامی (شامل اطلاعات ، روحیه ، روانی ، ایدئولوژیک ، دیپلماتیک و اقتصادی).
• مرحله دوم: عملیات ویژه برای گمراه کردن رهبران سیاسی و نظامی با اقدامات هماهنگ انجام شده از طریق کانال های دیپلماتیک ، رسانه ها و سازمان های عالی دولتی و نظامی شامل نشت داده های دروغین ، دستورات، بخش نامه ها و دستورالعمل ها.
• مرحله سوم: ارعاب ، فریب و رشوه دادن به کارمندان دولتی و افسران نظامی با این هدف که از وظایف خدماتی خود دست بکشند.
• مرحله چهارم: استفاده از تبلیغات بی ثبات کننده برای افزایش نارضایتی در بین توده مردم ، با ورود گروههای شبه نظامی روسی و تشدید براندازی.
• مرحله پنجم: ایجاد منطقه پرواز ممنوع در سراسر کشوری که مورد حمله قرار می گیرد ، تحمیل محاصره ، استفاده گسترده از شرکتهای نظامی خصوصی در همکاری نزدیک با واحدهای نظامی مخالف کشور هدف.
• مرحله ششم: شروع اقدامات نظامی ، بلافاصله بعد از شناسایی در مقیاس بزرگ و مأموریت های خرابکارانه از هر نوع ، شکل ، روش و نیرویی ، از جمله نیروهای عملیات ویژه. فضایی ، رادیویی ، مهندسی مخابراتی ، الکترونیکی ، اطلاعات دیپلماتیک و سرویس مخفی  و جاسوسی صنعتی.
• مرحله هفتم: اطلاعات هدفمند، جنگ الکترونیک و عملیات هوافضا همراه با آزار و اذیت مداوم نیروی هوایی، همراه با استفاده از سلاح های با دقت بالا که از پلت فرم های مختلف پرتاب می شوند. (توپخانه دور برد و هر  اصول فیزیکی جدید سلاح محوری  از جمله مایکروویو ، تشعشع. بلایای رادیولوژیک و زیست محیطی و سلاح های بیولوژیکی غیر مرگبار).
• مرحله هشتم: درهم شکستن نقاط باقیمانده مقاومت و انهدام واحدهای بازمانده دشمن با استفاده از واحدهای عملیات ویژه.

دکترینال سوئدی : نقشه استراتژیک و منطقه خاکستری

فقدان یک آستانه روشن بین جنگ و صلح در دکترین استراتژیک فعلی سوئد جریان دارد. در اینجا یک منطقه خاکستری بین جنگ و صلح مشخص شده است.

این مدل به شش بعد تقسیم می شود و شامل طیف وسیعی از اقدامات و ابزارهای استراتژیک که ممکن است امنیت سوئد را تهدید کرده و تحت تأثیر قرار دهد میگردد.از جمله ابزارهای دیپلماتیک، اقتصادی، روانی، سیاسی، اقدامات غیر متعارف و نظامی. این مدل برای آماده شدن برای تهدیدات فعلی و آینده امنیت سوئد ایجاد شده است. بر اساس روایت رسمی، در اینجا با ارزیابی نیروهای مسلح سوئد از روندهای استراتژیک نظامی، ویژگی درگیری ها و محیط های عملیاتی آینده در یک چشم انداز 20 ساله مواجه هستیم. ارزیابی که می‌تواند به عنوان روشی از سوی فرمانده کل قوا برای گفتن اینکه چرا/چگونه/چطور در مورد محیط امنیتی امروز و آینده فکر می‌کند استفاده شود.

در این ارزیابی، تعدادی از تهدیدات به وضوح برجسته می‌شوند و روسیه در صدر قرار دارد. این روسیه ای است که به نظر می رسد به دنبال تغییر نظم امنیتی فعلی در سطح جهانی و منطقه ای است. در اینجا عدم اطمینان و رفتار غیرقابل پیش بینی افزایش یافته است، جایی که ارزیابی می شود که حمله به احتمال زیاد با هدف نفی آزادی عمل انجام می شود. استراتژی و توسعه دکترین روسیه به طور سیستماتیک بر مبنای استفاده از نقاط ضعف جهان غرب است و شامل جنگ ترکیبی نیز می شود. همچنین بیان شده است که سوئد به ناچار تحت تأثیر درگیری های خشونت آمیز در بالتیک قرار خواهد گرفت. نتیجه‌گیری می‌شود که برای مدیریت سناریوهای جنگ ترکیبی، نیاز به یک ارتباط راهبردی ملی منسجم ، وجود دارد تا جامعه بتواند در منطقه خاکستری بین جنگ و صلح، سریع و مؤثر عمل کند. بنابراین، می توان در اینجا فرض کرد که سوئد باید برای جنگ نامتقارن و سناریوهای جنگ ترکیبی آماده شود و در برابر آن اقدام کند. (ادعاهای جاری و آینده، خشونت آمیز و غیرخشونت آمیز).

بنابراین چه نوع جنگی را باید انتظار داشت؟

واضح است که هر دو نوع جنگ نامتقارن و ترکیبی قابل انتظار هستند. تصور می شود که روسیه به طور سیستماتیک تلاش می کند تا یک منطقه خاکستری بین صلح و جنگ ایجاد کند، جایی که مشخص نیست که آیا حمله ای صورت گرفته است یا خیر. نمونه های مورد استفاده در تجزیه و تحلیل عبارتند از خرابکاری در زیرساخت ها یا جریان های اقتصادی، اقدامات تروریستی برای ایجاد ترس و ناامنی، و همچنین حمله نظامی. سوئد همچنین انتظار دارد از تسلیحات دور ایستا از جمله نیروهای ویژه و اطلاعاتی سیار استفاده کند. از این رو، به وضوح نیاز به درک مقیاس کامل تهدیدها و جنگ وجود دارد.

جنگ ترکیبی و پویایی درگیری

واضح است که تهدیدات ترکیبی و جنگ ترکیبی در شکاف سنتی بین صلح و جنگ نمی گنجد. آنها به خوبی در مقیاس های تعارض سنتی یا این ایده که یک درگیری در مراحل مختلف تعارض با نظم خاصی حرکت می کند، مناسب نیستند. (مدل 1)

برای دقیق بودن، مقیاس درگیری امروزی باید شامل تهدیدهایی باشد که نمی‌توان آنها را مستقیماً به عنوان جنگ عادی توصیف کرد، اما همچنان تهدیدی برای امنیت ملی (به روشی غیر از جنگ‌های سنتی شورشی و چریکی) است. علاوه بر این، جنگ اغلب در ردای فریب است، آشکار نیست و در صورت شناسایی، انکار می شود. این در مدل 2 به رنگ خاکستری نشان داده شده است.

همچنین نیاز به مقیاس پیچیده‌تری برای محاسبه طیفی از اقدامات مختلف جنگ ترکیبی وجود دارد که به طور همزمان و در سطوح مختلف شدت در هر نقطه از زمان انجام می‌شوند. (مدل 3)

علاوه بر این، ترجیحاً این باید بدون افزایش شدت سطح فراگیر درگیری بین دشمنان اتفاق بیفتد. شکل در مدل 4 یک سناریوی ایده آل را نشان می دهد، که در آن بیشتر جنگ ترکیبی فعال ادامه دارد و به اندازه کافی شناسایی وموفق در نظر گرفته نمی شود.

در یک سناریوی با درصد موفقیت پایین ، سطح انباشته از اقدامات جنگ ترکیبی خطر سوق دادن به حالت درگیری، بحران و جنگ  را باز می کند. با این حال، این یک فرآیند پیچیده است، زیرا، آستانه روشنی در مورد توافق طرفین برای جنگ وجود ندارد. این امر به میزان متفاوت اقدامات فعال  و چگونگی تفسیر، تعریف و نسبت دادن به معیارها و رویدادها بستگی دارد. واضح است که اینکار چالش برانگیز و مشکل ساز است، زیرا فریب و انکار ویژگی های کلیدی جنگ ترکیبی است، جایی که تمرکز بر جنگ با ابزارهای دیگر است و هدف نهایی، پیروزی در جنگ ، بدون درگیری است. از این رو، همانطور که ادراک و شیوه تفسیر ما ، زیربنای چگونگی درک تعارض ها است، همیشه خطر جدی محاسبات اشتباه و سوء تفاهم وجود دارد. خطر دست کم گرفتن  (underestimating) مقاصد دشمن، منجر به دست کم گرفتن آماده سازی و اقدامات دفاعی آهسته او می شود که به موجب آن شخص بدون آنکه متوجه آماده شدن دشمن برای جنگ با او شود ،  خطر شکستش در جنگ را بالا می برد. (مدل 5).

 

بنابراین، نیاز به آگاهی و آمادگی وجود دارد زیرا ادراک ممکن است درست نباشد. با این حال، این یک بازی دو طرفه است – اگر طرف مقابل اشتیاق به جنگ نداشته باشد و واقعا  این ما باشیم که بدترین سناریوها را پیش میبریم ، چه می شود؟ (مدل 6)

در نتیجه، سطحی از سوء تفاهم بین دشمنان وجود دارد که اندازه آن نامشخص است میتواند در زمان صلح پایدار یا درزمان  تنش باشد. در اینجا مسئله خطرناک این است که شما هرگز نمی توانید مطمئن باشید که آیا شما هستید که موقعیت را بیش از حد ارزیابی کرده اید یا آن را دست کم گرفته اید. (مدل 7).

نتیجه گیری

واضح است که جنگ ترکیبی  چیز جدید و منحصر به فردی نیست. در عین حال، یک مفهوم مفید در هنگام تجزیه و تحلیل محیط امنیتی امروز است. این یک مفهوم گسترده تر از جنگ نامتقارن (asymmetric warfare) را عملیاتی می کند، که برای درک و توضیح جنگ و تهدیدات در جهان امروز، از جمله – اما نه محدود به – مورد روسیه نیاز است. ما می‌توانیم اصطلاح دیگری را به کار ببریم، که «جنگ نامتقارن» جایگزین بارز آن است، اما مفاهیم جنگ ترکیبی (hybrid warfare) و تهدید ترکیبی (hybrid threat) بار معنایی بهتری در خود دارند ، زیرا دقیق‌تر و فراگیرتر هستند. مهم‌تر از همه، این اصطلاحات هر دو روی سکه را به خوبی توضیح می‌دهند: می‌توان هم فاز غیرفعال و هم فعال جنگ ترکیبی و تهدیدات را توضیح داد و به فرد اجازه می‌دهد تا به روشی مؤثر، حریف را تحلیل کند و در مورد جنگ ترکیبی به عنوان یک تهدید صحبت کند.

مفاهیم و چارچوب های تحلیلی مورد استفاده برای درک جنگ ترکیبی  و تهدیدات ترکیبی به ما در درک و تحلیل این اصطلاحات کمک می کند. درک این موارد توانایی ما را برای رسیدن به یک قضاوت خوب افزایش می دهد. هنگامی که صحبت از منطقه خاکستری بین جنگ و صلح می شود، جایی که جنگ ترکیبی و تهدیدات ترکیبی قرار دارند، همانطور که در اینجا دیدیم – نه تنها خطر ارزیابی بیش از حد وجود دارد  بلکه خطر کم اهمیت جلوه دادن اهداف و مقاصد حریف یا دست کم گرفتن خطر تشدید تنش و جنگ نیز وجود دارد.

با این حال، خطری نیز وجود دارد که به چشم‌انداز بیش از حد منفی، اغراق آمیز بودن نیات و ترسیم بدترین سناریوها مربوط می‌شود. سیاست بین الملل یک بازی تعاملی بین بازیگران اجتماعی است. اگر تفسیر شما از شرایط پیرامونی به درگیری و جنگ برسد ، خطر ایجاد همان تفسیر را دارید. این به این معنی نیست که باید ساده لوح بود، بلکه فقط باید تشخیص داد که هیچ حقیقت عینی در بیرون وجود ندارد که منتظر کشف یا نمایش باشد.